آیت الله مجتبی تهرانی در سخنرانی خود به بررسی توصیه امام رضا(ع) به اباصلت در خصوص روزهای خر شعبان و ذکر این ایام پرداخته است:

رُوِیَ عَنْ ابی الحَسن الرِّضا(علیه السلام) قال: قال رسُول الله(صلّی الله علیه و له وسلّم):

رَجَبٌ شَهْرُ اللَّهِ الْأَصَبُّ وَ شَهْرُ شَعْبَانَ تَتَشَعَّبُ فِیهِ الْخَیْرَاتُ وَ فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ تُغَلُّ الْمَرَدَةُ مِنَ الشَّیَاطِینِ وَ یُغْفَرُ فِی كُلِّ لَیْلَةٍ لِسَبْعِینَ أَلْفاً.(1)

ترجمه حدیث: از حضرت علی بن موسی ‏الرضا(علیه السلام) روایت شده که فرمودند: پیغمبر اکرم(صلّی ‏الله‏ علیه ‏وله ‏وسلّم) فرموده است ماه رجب ماه خداوند است كه رحمت الهی در ن ریزش می‌كند؛ و ماه شعبان ماهی است كه در ن خیرات منشعب و پراكنده می‌شود و شیوع می‌یابد؛ و در روز اوّل ماه رمضان شیاطین در غل و زنجیر كشیده می‌شوند و در هر شب ماه مبارك رمضان هفتاد هزار نفر از بندگان (گناهکار) خدا مرزیده می‌شوند.

شرح حدیث: امام هشتم (علیه السلام) از رسول خدا نقل کردند که ن حضرت فرمودند: ماه رجب ماه خدا است، كه در ن رحمت الهی بر بندگانش ریزش می‏كند. و ماه شعبان ماهی است كه خیرات در ن پراكنده می‏شود. و در اوّلین روز ماه مبارك رمضان، گمراه‏كنندگان از شیاطین ‌به غل و زنجیر بسته می‏شوند.

مغلول كردن یعنی قفل زدن. خداوند گمراه‏كنندگان از شیاطین را مهار می‏كند. یعنی خداوند جلوی مانع ایجاد کردن شیاطین را در ماه مبارك رمضان می‏گیرد.

این برای روز بود. در شب چه‏طور؟ خداوند هر شب هفتاد هزار نفر را مورد مرزش قرار می‏دهد.

این سه ماه رجب، ‌شعبان و ‌رمضان مورد عنایت الهی هستند. به حسب ظاهر ما در خرین لحظات ماه شعبان هستیم. روایت معروف دیگری از امام هشتم (علیه‏ السلام) است(2) كه دارد اباصلت در خرین جمعه ماه شعبان، می‏رود خدمت حضرت امام رضا(علیه السلام).

حضرت ابتدا به او می‏فرماید: اى اباصلت ماه شعبان بیشترش گذشت و این جمعه خر ن است، پس نچه از اعمال خیر كه در این ماه در انجام ن كوتاهى كرده‏اى در این چند روزى كه باقى مانده تدارك كن، و بر تو باد به انجام نچه به حال تو مفید است و ترك نچه براى تو فائده‏اى ندارد،

و دعا و استغفار و تلاوت قرن را افزون كن، و از گناهان و نافرمانی‏هایت به‏سوى خدا بازگرد و توبه نما، تا این ماه خدا به تو رو كرده باشد

در حالى كه تو با خدایت- عزّوجلّ- اخلاص ورزیده باشى، و امانتى بر گردن خود باقى مگذار مگر نكه ن را ادا كنى، و نیز در دلت كینه هیچ مۆمنى نباشد مگر اینكه ن را از دل بیرون كنى، و هیچ گناهى را كه مرتكب بوده‏اى وامگذار مگر نكه ن را رها كرده و از ن دورى گزینى، و از خداوند پروا داشته باش، و در امور نهان و شكارت بر او توكّل و اعتماد كن،

و هر كس بر خدا توكّل كند همانا خداوند او را كافى است، زیرا خداوند كار خود را به انجام می‏رساند، و براى هر چیز اندازه‏اى قرار داده است، و در باقی‏مانده این ماه زیاد این ذكر را بگو:

«اللّهم إن لم تكن قد غفرت لنا فی ما مضى من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه». (یعنى: پروردگارا! اگر تاكنون در این ماه ما را نبخشیده‏اى، پس از تو می‌خواهیم كه در باقیمانده این ماه ما را ببخشى و بیامرزى).

زیرا خداوند تبارك و تعالى در این ماه مردم بسیارى را به جهت احترام ماه مبارك رمضان از تش زاد مى‏كند.

حضرت به او گوش‏زد می‏کند که این ماه شعبان این همه بركات داشت، و چه بسا تو از ن غفلت كرده باشی. بیا از بقیه‏ای كه از ماه شعبان مانده است استفاده كن.

در مابقی ماه شعبان كوتاهی‏ات را جبران كن. بعد هم فرموده: «وَ أَكْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ وَ تِلَاوَةِ الْقُرْنِ».

دعا، استغفار و تلاوت قرن را زیاد انجام بده. این همانی است كه پیغمبر اكرم فرمود: «وَ شَهْرُ شَعْبَانَ تَتَشَعَّبُ فِیهِ الْخَیْرَاتُ»؛ خدا خیرات را در ماه شعبان برای امتش پراكنده می‌كند.

بیا فکر کن ببین در این ماه چه‏قدر از این خیرات نصیب تو شده است؟ من حرفم این است. امام هشتم(علیه‏السلام) می‏‏گوید خیلی از خیرات را از دست دادی؛ پس بیا در این بقیه ماه شعبان جبران كن.

دست خر هم ‌می‎فرماید زیاد این دعا را در مابقی ماه شعبان زیاد بگو: «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَكُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ»؛ خدایا اگر در نچه از ماه شعبان گذشت من را مورد مغفرتت قرار ندادی، ‌در این مابقی‏اش من را مورد مرزش قرار بده.

چرا باید این کار را بکنی؟ برای اینكه خودت را خالص كنی، ‌پاك كنی، ‌تر و تمیز كنی؛ چون می خواهی وارد بشوی در ماه رمضان. ماه رمضان ماه ضیافت الهی است. خدا تو را دعوتت كرده، ‌می‏خواهی بروی سر سفره‏اش بنشینی، ‌پس خودت را تطهیر كن.

انسان وقتی می‌خواهد برود مهمانی چه‏كار می‌كند؟ خودش را تر و تمیز می‌كند. اینجا میزبان خداست،‌ میهمان عبد است. باید عبد تطهیر و تزكیه کند. و ن تزكیه هم، ‌تزكیه نفس و درونی است.

در این روایت هم امام هشتم (علیه السلام) فرمود كه اگر عداوتی از كسی در دلت هست بیرون كن. همه اینها جنبه‏های درونی دارد. لذا می‏خواستم به دوستان سفارش كنم، این چند لحظه‏ای كه از ماه شعبان باقی مانده این دعا را زیاد تكرار كنید.

همین‏طور که داری از اینجا می‏روی بر این ذکر مداومت کن و بگو: «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَكُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ». تا شب نشده این را پشت سر هم بگو. شاید ان‏شاءالله خدا عنایتی كند و با یك روح باصفا و تطهیر شده و تزکیه شده، وارد ماه مبارك رمضان شوی.(3)

از امام صادق علیه السلام نقل شده است که:

هر کس سه روز از خر ماه شعبان را روزه بگیرد و به ماه مبارک رمضان متصل سازد، خداوند متعال ثواب روزه ی دو ماه متوالی را برای او بنویسد.

پی نوشت:

1. وسائل الشیعة، جلد10، صفحه 315.

2. متن کامل این روایت بدین شرح است: عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِیِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع فِی خِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ فَقَالَ لِی یَا أَبَا الصَّلْتِ إِنَّ شَعْبَانَ قَدْ مَضَى أَكْثَرُهُ وَ هَذَا خِرُ جُمُعَةٍ مِنْهُ فَتَدَارَكْ فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ تَقْصِیرَكَ فِیمَا مَضَى مِنْهُ وَ عَلَیْكَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى مَا یَعْنِیكَ وَ تَرْكِ مَا لَا یَعْنِیكَ وَ أَكْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ وَ تِلَاوَةِ الْقُرْنِ وَ تُبْ إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِكَ لِیُقْبِلَ شَهْرُ اللَّهِ إِلَیْكَ وَ أَنْتَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا تَدَعَنَّ أَمَانَةً فِی عُنُقِكَ إِلَّا أَدَّیْتَهَا وَ لَا فِی قَلْبِكَ حِقْداً عَلَى مُۆْمِنٍ إِلَّا نَزَعْتَهُ وَ لَا ذَنْباً أَنْتَ مُرْتَكِبُهُ إِلَّا قَلَعْتَ عَنْهُ وَ اتَّقِ اللَّهَ وَ تَوَكَّلْ عَلَیْهِ فِی سِرِّ أَمْرِكَ وَ عَلَانِیَتِكَ وَ مَنْ یَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدْراً وَ أَكْثِرْ مِنْ أَنْ تَقُولَ فِیمَا بَقِیَ مِنْ هَذَا الشَّهْرِ اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَكُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى یُعْتِقُ فِی هَذَا الشَّهْرِ رِقَاباً مِنَ النَّارِ لِحُرْمَةِ شَهْرِ رَمَضَان‏. «عیون اخبار الرضا، جلد2، صفحه 51»

3. چهارشنبه20 مرداد 1389 – 30 شعبان1431. مسجد جامع بازار تهران

منبع: پایگاه اطلاع رسانی یت الله شیخ مجتبی تهرانی

رسول اکرم صلى الله علیه و آله:

مَن رَدَّ عَن عِرضِ اَخیهِ المُسلِمِ وَجَبَت لَهُ الجَنَّةُ اَلبَتَّةَ؛

هرکس آبروی مؤمنی را حفظ کند، بدون تردید بهشت بر او واجب می شود.

امروز سومین روز مهمانی است. خیلی زود می گذرد... . 12 نکته اخلاقی از رجبعلی خیاط را در ادامه بخوانید:

نکته1- اگر ما به قدر ترسیدن از یک عقرب، از عِقاب خدا بترسیم، عالَم اصلاح می شود.

نکته2- تو برای خدا باش، خدا و همه ملائکه اش برای تو خواهند بود. «مَن کانَ لله، کان الله لَه»

نکته3- سعی کنید صفات خدایی در شما زنده شود؛ خداوند کریم است، شما هم کریم باشید. رحیم است، رحیم باشید. ستاّر است، ستار باشید...

نکته4- دل جای خداست، صاحب این خانه خداست. آن را اجاره ندهید.

نکته5- کار را فقط برای رضای خدا انجام دهید، نه برای ثواب یا ترس از جهنّم.

نکته6- اگر انسان علاقه ای به غیر خدا نداشته باشد، نفس و شیطان زورشان به او نمی رسد.

نکته7- اگر کسی برای خدا کار کند، چشم دلش باز می شود.

نکته8 - اگر مواظب دلتان باشید و غیر خدا را در آن راه ندهید، آنچه را دیگران نمی بینند شما می بینید. و آنچه دیگران نمی شنوند، شما می شنوید.

نکته9- هرکاری می کنید نگویید: "من کردم"، بگویید: «لطف خداست». همه را از خدا بدانید.

نکته10- نفس امّاره را مهار کنید و با آن مخالفت کنید.

نکته11- به سادات احترام بگذارید، و آنان را در هر مرتبه و منزلتی هستند گرامی بدارید.

نکته12- انسان هرقدر به دستورات پروردگار عمل کند، به همان اندازه به خدا نزدیک می شود.